Na 1875 werden vele molens die langs de Zaan gebouwd waren, vervangen door fabrieken. Die kwamen voornamelijk langs de Zaanoever te staan waar ze goed bereikbaar waren voor de aan- en afvoer van grondstoffen en producten. Ook bij uitbreiding werd deze gunstige ligging ten opzichte van het water niet prijsgegeven. Ondanks afbraak van historische panden ten behoeve van de industrie wordt de in deze periode ontstane menging van Zaanse huizen, molens en grote fabriekscomplexen vanwege het leesbaar historische karakter als waardevol bestempeld.
Kenmerkende en belangrijke fabrieken waren de Honigfabrieken (merkartikelen en zetmeel) op diverse locaties en de Duyvis oliefabriek, gevestigd op grote buitendijkse gebieden. Hierdoor verdwenen de karakteristieke ‘paden’ die er voorheen lagen. Een aantal van deze paden is in naam nog over (Schipperslaan, Broodkorfpad). Door de industriële ontwikkeling nam de bevolking toe en Koog aan de Zaan werd één van de dichtstbevolkte plaatsen in de Zaanstreek. De ruimte tussen de paden ten westen van de dijk werd volgebouwd en in het veld, tussen de bebouwing langs de Zaan en de in 1869 aangelegde spoorlijn, verrezen nieuwe woonwijken.
Honig
Twee jaar voor de aanleg van die spoorlijn, in 1867, kocht Klaas Honig op deze plek aan het Zuideinde de houten stijfselmakerij De Troffel voor zijn zoon. Voor de stijfsel werd tarwemeel gewoon gemengd met water uit de Zaan. Die stijfselmakerij was zo’n succes dat concurrerende stijfselfabrieken hun poorten moesten sluiten. De Kogers kregen de bijnaam ‘Stijfselkneters’.
In 1895 werd NV Stijfselfabriek De Bijenkorf opgericht, vier jaar later de puddingfabriek ‘De Bij’. Die namen hadden alles te maken met de achternaam van de eigenaar. Honig is Duits voor honing. Maïs ging dienen als grondstof voor het stijfsel en de pudding.
Eind jaren ’80 van de twintigste eeuw ging De Bijenkorf over in Belgische handen. In 2000 werd Tate & Lyle voor 100 procent eigenaar en bood de fabriek onderdak aan voedingsmiddelenbedrijf Dr. Oetker. Maar in 2005 al verhuist de productie van onder meer de beroemde puddingpoeder naar Leeuwarden en sluit de fabriek.
Honig had ook 80 jaar lang in Nijmegen een fabriek, waar de soep in poedervorm en later ook macaroni en andere pastasoorten vandaan komen. Die fabriek sloot onder de laatste eigenaar Heinz in 2009 de deuren en is inmiddels een dynamisch centrum van creatieve bedrijvigheid.
De Honigfabriek is tegenwoordig een beeldbepalend industrieel gebouw gelegen aan de Zaan, tussen de Willem-Alexanderbrug en de A8 in Koog aan de Zaan. Met haar karakteristieke industriële uitstraling is het gebouw nauw verbonden met het DNA van de Zaanstreek. Het gebouw heeft in de loop der tijd meerdere transformaties ondergaan, waarbij de aard van bedrijfsvoering en productieprocessen veelal bepalend waren voor de vormgeving van het gebouw. Het gebouw laat daardoor verschillende bouwstijlen uit verschillende periodes zien.
De Honigfabriek ligt op slechts 10 minuten autorijden en 20 treinminuten van Amsterdam. De treinstations Koog Bloemwijk en Kogerveld liggen beiden op loopafstand (5 respectievelijk 7 minuten), hiermee is een snelle verbinding naar Amsterdam en de Noord-Hollandse regio gegarandeerd.
Dat het gebouw een oude fabriek is, is duidelijk te zien aan het niveau van afwerking. De vloeren en wanden zijn grof, er lopen veel leidingen dwars door ruimtes en de isolatie is minimaal. Om het geschikt te maken voor hedendaags gebruik wordt er eind 2014 een verbouwing uitgevoerd. Met deze verbouwing worden maatregelen uitgevoerd ten behoeve van de brandveiligheid en verbetering van elektriciteitsvoorzieningen. Ook worden er meerdere (kleinere) units gemaakt.